بيماري كواشيوركور و كمبود پروتئين

جمعه ۲۹ اسفند ۹۳ | ۰۳:۰۲ ۱,۵۴۲ بازديد

بيماري كواشيوركور و كمبود پروتئين
با علم به اينكه كوواشيوركور يك بيماري كمبود پروتئين است ، اهميت پروتئين در چهل ساله اخير مورد تاكيد قرار گرفته است . اين بيماري به طور عمده در كودكان 5-2 ساله اي ظاهر مي شود كهاز شير گرفته شده اند و از يك رژيم نشاسته اي بدون پروتئين استفاده مي كنند . كواشيوركور در جهان امروز يك مشكل اصلي تغذيه به حساب مي آيد ، زيرا در نتيجه آن تعداد زيادي از اطفال از بين مي روند و بسياري نيز از علائم باليني غير قابل تشخيص آن رنج مي برند و در مقابل عفونت مستعد مي گردند .
در بيماري كواشوركور با وجود كافي بودن مقدار كالري، پروتئين غذايي از نظر كيفي و كمي ناقص است . عبارت ماراسموس به وضعيتي گفته مي شود كه كمبود پروتئين با كمبود كالري همراه است عبارت سوءتغذيه پروتئين و كالري ( PCM ) بسيار زياد استفاده مي شود و اين حقيقت را نشان مي دهد كه آنها معمولا بيماريهاي جداگانه اي نيستند علائم باليني اصلي كواشيوركور چنين است :
1-     عدم رشد وزن و قد ، كاهش بافتهاي عضلاني ، ضعف ، لاغري ؛
2-     تغييرات رفتاري كه بصورتپريشاني در كواشيوركور و بي عاطفگي در ماراسموس آشكار مي شود ؛
3-     ورم – تراكم آب در بافتها كه سبب نرم و اسفنجي شدن آنها مي شود ، بويژه در قسمتهاي پائين بدن
4-     تغييرات پوستي ، بويژه در قسمت پائين بدن. اين تغييرات شامل رنگ غير طبيعي پوست ، بي رنگي و ورقه شدن پوست است كه در مورد اخير منجر به ايجاد زخم مي شود .
5-     كم پشتي ، از دست دادن رنگ و قرمز شدن مو
6-     بي اشتهايي ، اسهال ، استفراغ
7-     بزرگ شدن كبد
8-     كم خوني
اين افراد در مقابل عفونت ياراي مقاومت ندارند و معمولا بدليل عفونتهاي ناشي از سرخك و ذات الريه و ... مي ميرند.
متاسفانه بيشتر كودكاني كه به كواشيوركور مبتلا هستند ، بسيار دير به بيمارستان آورده مي شوند . در اين حالت ، بيماري آنها پيشرفت كرده و عفونت ني زسبب ضعف، ناتواني و تب شده است . بهترين نشانه تشخيص بيماري تعيين سرم آلبومين است كه نتاسفانه در مراحل ابتدايي ، اين تغيير ظاهر نمي شود . ولي اگر منحني رشد كودك به طور منظم رسم شود ، كواشيوركور خفيف را مي توان تشخيص داد و با افزايش مقدار دارو و كيفيت پروتئين رژيم غذايي ، اين بيماري به آساني درمان كر د. در درمان بايد توجه داشت كه بي اشتهايي يك امر عادي اين بيماري است و چون كودك به سختي غذا مي خورد ، درمان با دشواري مواجه مي شود .
در مراحل پيشرفته بايد كاهش پتاسيم را كه با مصرف كم پروتئين همراه است ، را جبران كنيم . مفيدترين غذا براي درمان شير بدون چربي است ، كه ابتدا بايد آنرا رقيق كرد و بتدريج بر غلظت آن افزود تا اينكه كودك بتواند غلظت كامل آنرا تحمل كند .
هنگاميكه ورم از بين رفت و مقدار پتاسيم خون به ميزان اوليه خود برگشت ، بايد شير كامل يا بي چربي و روغن ذرت و نارگيل را اضافه كرد تا براي رشد ، انرژي كافي در دسترس باشد .

عفونت كواشيوركور و درمانهاي غذايي آن
عفونت در بيماري كواشيوركور ، بسيار پيچيده و معمولا ناگهاني است . بنابراين ، درمانهاي غذايي بايد با اقدامات بهداشتي محيط همراه باشد . اين كار گرچه براي بيمار بسيار اهميت دارد ، اما براي سلامت كودك بعدي مهم تر است .
يكي از اقدامات موثر در پيشگيري كواشيوركور استفاده از رژيمي است كه از نظر كيفيت پروتئين و كالري مناسب باشد . در مناطقي كه مراتع كمتري دارد ، يا قيمت پروتئين حيواني در حدي است كه اكثر مردم نمي توانند از آنها استفاده كنند ، تامين پروتئين گياهي به اندازه كافي عملي نيست .
بدتر شدن اين وضع با ازدياد جمعيت ارتباط دارد . ماهي يك منبع پروتئين حيواني ارزان است ولي چون نگهداري آن در مناطق گرم دشوار است كمتر از آن استفاده مي شود .
اين روزها اقداماتي در حال انجام است تا بتوان از مواد گياهي طبيعي ، يك غذاي ارزان و خوشمزه تهيه كرد كه داراي تعادل كافي آمينواسيدي باشد ، تا براي تكميل غذاهايي كه از غلات تهيه مي گردد در رژيم غذايي كودكان از شير گرفته شده ، بكار رود .
اكثر پروتئينهاي غذايي از نظر تعادل آمينواسيدها ، با احتياجات پستانداران متناسب نيستند ، از اين رو دسترسي به چنين تركيبي از پروتئين هاي گياهي ، انگيزه بيشتر تحقيقات شده است .
انستيتو تغذيه پاناما و آمريكاي مركزي ، اقدامات موثري در اين زمينه انجام داده اند . اين موسسه موفق شده است كه از 58% ذرت زميني و خوشه اي ، 36% آرد پنبه دانه ، 3% مخمر تورولا ، 1% كلسيم كربنات و ويتامين مخلوطي تهيه كند .
اين مخلوط كه اينكاپارينا نام دارد ، براي تهيه يك نوشيدني نسبتا كم حجم يا فرني بكار مي رود و با قيمت بسيار ارزان فروخته مي شود .
اينكاپارينا ، تركيب دقيق آمينواسيدهاي مورد احتياج براي رشد اطفال را تهيه مي كند و كمبودهاي مواد مغذي ويتامين A ، ريبوفلاوين ، كلسيم ، نياسين و پتاسيم را كه معمولا با كواشيوركور همراه است برطرف مي سازد . در مناطق مانند لبنان و هندوستان ، تركيبات ديگري از پروتئين برگ و حبوبات تهيه مي شود كه نتايج خوبي داشته است .
براي تقويت يا غني كردن غلات با چند آمينواسيد محدود كارهايي انجام شده است . مانند افزايش ليزين به گندم ، ليزين و ترئونين به برنج و ليزين ، ترئونين و ميتونين به جو . اين اقدام به شرطي عملي است كه غلات در يم آسياب مركزي خرد شوند همچنين در اين جريان ، فقط كيفيت پروتئين بهتر مي شود و مشكل كمبود پروتئين و كالري حل   نمي گردد .
به علاوه فقط ميتونين و ليزين داراي قيمت مناسبي هستند و مي توان از نظر اقتصادي از آنها استفاده كرد . ضمنا ممكن است كه با افزايش مقدار بسيار زيادي از آمينواسيد محدود ، كه در تركيب آمينواسيد عدم تعادل بوجود آيد كه از اين نظر بايد احتياط كرد .
سومين اقدام تكميل غذاهاي تهيه شده از غلات با مقدار كمي پروتئين حيواني بوده است. افزايش 20% پودر شير بدن چربي يا 10% آرد ماهي به مخلوط ذرت و نخود يا به مخلوط ذرت، لوبيا و شير، پروتئيني توليد مي كند كه از نظر ارزش غذايي با شير برابر است. استفاده از پروتئني هاي تغليظ شده در محصولاتي كه از غلات تهيه مي شوند، اقدام اميدوار كننده اي بوده است.
آرد ماهي هي كوچكي كه ارزش تجاري ندارند به شرطي كه چربي و بوي انها گرفته شود، غذاي مناسبي است، زيرا داراي 85% پروتئين است. استفاده از گنجاله عصاره نارگيل، پنبه دانه و ديگر دانه هاي روغني كه غالب بي استفاده مانده و ارزان قيمت است احتمالا يك راه حل مناسب در مشكلات سوء تغذيه پروتئين مي باشند. در تهيه اين محصولات بايد مراقب باشيم كه سمومي را كه به طور طبيعي وجود دارند يا ضمن توليد به وجود مي آيند، از آن خارج كنيم.
متخصصان ژنتيك گياهي موفق شده اند گونه اصلاح شده اي ذرت را كه پروتئين ان ارزش غذايي زيادي دارند توسعه دهند. عرضه انواع گوناگون " برنج سحرآميز" كه سريعا رشد مي كند و در برابر آفات گياهي نيز مقاوم است، افزايش مقدار برنج موجود در آشياي جنوبي را نويد مي دهد.
اكثر شركت هاي بزرگاني، براي افزايش مصرف پروتئين در كشورهاي در حال توسعه، پتانسيل نوشيدني هايي را كه از لوبياي سويا تهيه مي شوند، ارزيابي مي كنند. مصرف جلبك، تكياخته هاي ميكروسكپي فراوان دريا، يا مواد پروتئيني تك ياخته اي كه از رشد باكتري هاي روي مشتقات نفتي، و ديگر منابع انرژي بوجود مي آيند، در حال بررسي است.
براي تامين احتياجات غذايي د ركشورهاي در حال توسعه، غذا، علاوه بر داشتن پروتئين با ارزش بيولوژيكي بالا بايد داراي ضوابط زير باشد.
1-     در محل، قابل تهيه و توليد باشد.
2-     بايد با فرهنگ غذايي ان محل مناسب باشد.
3-     نبايد آنقدر گران باشد كه مردم نتوانند ان را بخرند.
4-     در هواي گرم و مرطوب بتوان ان را براي مدتي طولاني نگه داري كرد.
5-     حمل و نقل ان آسان باشد.
از طرف ديگر اگر اين غذاها زياد مورد پسند توده مردم قرار گيرد مكن است غذاي معتبري شود و به جاي اينكه كودكان و زنان آبستن كه انرژي مورد نياز آنان بالا است از آن استفاده كنند، مورد استفاده افرادي قرار گيرد كه در خانواده بيشتر مورد احترام هستند.
غذا در هر شكلي كه مصرف شود نبايد زيان بار ، يا داراي مواد سمي باشد، همچنين نبايد به طور متداوم مانند غذاهاي معمولي استفاده شود. غذاهاي بسيار و يا تركيباتي از آنها پيشنهاد شده است ولي در حال حاضر علاوه بر آرد ماهي مهم ترين آنها محصولاتي است كه از لوبيا و شير بدست مي آيد و ارزش پروتئين آن 25% است.
آرد بادام زميني، آرد كنجد، آرد پنبه دانه، كيك هايي كه با روغن دانه هاي گوناگون تهيه مي شوند و پروتئين نارگيل از مفيدترين غذاها هستند گرچه جلبك و مخمر بطور تئوري منابع خوبي فرض شده اند ولي سازگار بودن انها با ذائقه انسان هنوز ثابت نشده است و بقيه به دليل نامعلوم بودن ارزش غذايي ، اقتصادي نبودن توليد انها، محدوديت توليدشان از مواد خام و داشتن مواد سمي حذف شده اند.

بيماري كواشيوركور و كمبود پروتئين

تحقيق در مورد همه چي